Nieuw? Een paar simpele vragen en antwoorden over vloeistoffiltratie
De wereld van industriële vloeistoffiltratie kan soms een beetje ingewikkeld aanvoelen. Of het nu gaat om een gebrek aan informatie of gewoon onwetendheid, er zijn veel onderdelen die onduidelijk zijn voor iemand die net de branche instapt. Daarom, als specialist op dit gebied, helpen we je graag bij elk probleem dat je tegenkomt. Om je kennis wat te vergroten, hieronder enkele veel gestelde vragen en hun antwoorden.
Waarom moet ik mijn vloeistoffen filteren?
Dit is eigenlijk de belangrijkste vraag. Als je vloeistof in het verleden in orde was, waarom zou je het dan filteren? Als er met het blote oog geen vuildeeltjes zien zijn in de vloeistof, hoeveel schade kan het dan echt aanrichten? Het meest eerlijke antwoord: Als je met een van onderstaande oliën werkt, dan moet je filteren… punt!
- Hydrauliekolie
- Smeerolie
- Compressorolie
- Turbine-olie
- Dieselbrandstof (synthetisch of natuurlijk)
- Tandwielkastolie
Je vraagt je misschien af waarom we hier zo stellig in zijn. Het lijkt een verkooppraatje om zoveel mogelijk filters aan je te verkopen, maar dat is niet zo... Waarom niet? In een poging om de kosten laag te houden uit concurrentie oogpunt, kunnen fabrikanten (OEM’s) ervoor kiezen om in het geheel geen, of geen adequate filtratie in hun equipment op te nemen. Als je een geheel nieuw apparaat koopt, is het niet meer dan normaal aan te nemen dat dit apparaat optimaal functioneert met een perfecte filtratie van de vloeistoffen, maar helaas moeten ook deze fabrikanten soms budgettaire keuzes maken om de kosten laag te houden en filtratie is vaak het eerste op het hakblok.
Onze filosofie is dan ook: Het gaat er niet om of er een filter op je equipment zit, het gaat erom dat het juiste filter op je equipment zit!
Hoe weet ik of ik überhaupt wel filtratie nodig heb?
Naast het bovenstaande punt, zijn er nog andere manieren om te weten of filtratie nodig is. De beste manier om zicht te krijgen en te houden op de kwaliteit van de olie, is door je olie (regelmatig) te laten analyseren via een extern laboratorium of door “online condition monitoring” om te zien of:
- er vervuiling/contaminatie aanwezig is in de olie
- in welke mate en wat voor vervuiling het is.
Bij oliemonstername is het wel van belang dat je weet wat je doet! De olie-analyse is alleen representatief als de monstername op de juiste manier gebeurt. Als je niet zeker weet hoe je een oliemonster moet nemen of de equipment is niet op de juiste manier uitgerust voor bemonstering, kun je proberen te zoeken naar andere tekenen van vloeistofverontreiniging, zoals:
- Servokleppen die haperen of niet juist functioneren
- Een filter levensduur die korter is dan de standaard verwachting
- Hoger verbruik van olie of brandstof dan standaard
- Hoge temperaturen in bochten van 90 graden (wrijving)
- Donkere kleur van de olie
- Een vertroebeling van de olie (olie niet meer helder/transparant)
- Een sterke geur van verbranding van de olie
- Problemen met gevoelige componenten
Verontreinigingen in vloeistoffen zijn doorgaans niet zichtbaar voor het blote oog, maar kunnen ongelooflijk schadelijk zijn voor je systemen.
Hoe groot zijn de vuildeeltjes in de verontreiniging waar we het over hebben eigenlijk?
Als je met het blote oog geen vuil in de olie kunt zien dan zal het allemaal wel meevallen toch? Dat is een foute veronderstelling. Denk aan het kleinste puntje wat je met een scherp potlood op een wit vel papier nog kunt waarnemen. Dit zal rond de 40micron (0,04mm) zijn.
De doorsnede van een gezonde menselijke haar zit rond de 65micron (0,065mm). De grootte van de meest schadelijke vuildeeltjes in vloeistoffen zijn veel kleiner. Bij veel equipment zoals lagers, servoventielen, cilinders etc. gaat het om de vuildeeltjes in de orde van grootte tussen de 5 – 15 micron!! Allang niet meer zichtbaar met het blote oog dus. Een olieanalyse is een must om de mate van verontreiniging te kunnen bepalen.
Hoe weet ik welk niveau of type filtratie ik aan mijn systeem moet toevoegen?
Dit is geen makkelijke vraag om te beantwoorden, want je hebt hier te maken met veel afhankelijkheden. Welke componenten zitten er op je systeem? Gaat het om pompen, lagers, tandwielkasten, kleppen of cilinders…, dat zal dan het filtratieniveau bepalen dat nodig is om het systeem met optimale continuïteit te laten werken.
Een servobesturingsklep heeft bijvoorbeeld een zeer kleine interne speling voor de smering maar het is wel een cruciaal onderdeel voor de continuïteit van je systeem! Je hebt in dat geval dus een zeer fijn en extreem efficiënt filter om een juiste en adequate werking te kunnen waarborgen. Bij de hydrauliekolie van bijvoorbeeld een oudere schrootschaar is de filtratiegraad minder kritisch en kan eventueel gekozen worden voor een eenvoudigere en minder fijne filtratie methode.
Kortom: de componenten die je hebt, bepalen het filtratieniveau dat je nodig hebt. Het maximale filtratieniveau voor je systeem wordt bepaald door de meest gevoelige componenten. Dat is je basisniveau.
Waar hebben we het eigenlijk over bij de termen “vervuiling” of “contaminatie”?
Kort gezegd: Alles wat niet in de olie thuis hoort. Denk hierbij aan slijtage materialen vanuit de equipment zelf, vuil van buitenaf door verkeerde beluchting of bijvullen van de olie (nieuwe olie is vuile olie!!!!), vermenging van verschillende soorten olie, vorming van varnish door oxidatie van de olie.. maar ook de aanwezigheid van vocht of gassen in de olie.
Waarom is vocht in de olie eigenlijk een probleem?
Bij vervuiling van de olie denken we eigenlijk vaak eerst aan “harde” vuildeeltjes zoals slijtagematerialen uit de equipment zelf of vuildeeltjes van buitenaf door een verkeerde beluchting of bijvullen van de olie op een verkeerde wijze. Een te hoog watergehalte in de olie kan echter een even desastreus effect hebben! Vocht in de olie zorgt voor directe schade aan de equipment door de vorming van corrosie (roest), maar is indirect ook een killer.. Een te hoog watergehalte heeft o.a. gevolgen voor de viscositeit (smeerfilmsterkte) van de olie en kan bijvoorbeeld extreme schuimvorming in de olie tot gevolg hebben.
Uitgaande van een standaard minerale olie kan het vanaf 200ppm aan vocht in de olie (0.02% water) echt al zaak zijn om hier actie op te ondernemen.
Wat is ‘Ingressie’ van vuil en waarom is dit belangrijk voor me?
Laten we eerst beginnen met Ingressie. Ingressie is de term voor wanneer vuil van buitenaf het systeem binnenkomt. Als je een gesloten systeem hebt (zoals de transmissie in je auto), dan zijn er (in principe) geen openingen naar de buitenomgeving. Met een gesloten systeem heb je de minste hoeveelheid ingressie van buitenaf, zolang dit verzegeld blijft.
Echter, een hydraulieksysteem, tandwielkast of rotating equipment zijn zelden een volledig gesloten systeem. Op nagenoeg alle systemen zit wel een vorm van beluchting van het oliereservoir. De olie moet nu eenmaal kunnen “ademen” bij het optreden van over- of onderdruk in het oliesysteem door bijvoorbeeld onttrekken en terugvoeren van olie naar het reservoir (cilinders) of door temperatuurverschillen in het reservoir.
Het is dus zaak om ervoor te zorgen dat er door deze beluchting geen ingressie van vuil en vocht van buitenaf kan plaatsvinden d.m.v. de juiste beluchtingsfilters. Uiteraard speelt de opstellingslocatie van de equipment daar wel een grote rol in. Een spuitgietmachine in een schone geconditioneerde omgeving heeft een mindere mate van ingressie van contaminatie dan een grote havenkraan op de Maasvlakte die buiten staat opgeteld in een stoffige (zand), vochtige zeeluchtomgeving, of een tandwielkast in een betonfabriek. Maar een grote boosdoener op het gebied van ingressie van vervuiling van buitenaf is zeker ook het bijvullen van systemen met olie!
Dus, waarom het belangrijk is? Ingressie van vuil van buitenaf kan een katalysator zijn voor de interne slijtage van je equipment. Houd vuil en vocht buiten de deur door het toepassen van de juiste (hygroscopische) beluchtingsfilter!
Waarom wordt het (bij)vullen met nieuwe olie als een risico op ingressie beschouwd?
Nog veel te vaak gaan we ervan uit dat nieuwe olie een schone olie is, maar niets is minder waar! Nieuw is nieuw; nieuw is zeker niet schoon! Eerder hebben we het erover gehad hoe klein die vuildeeltjes nu eigenlijk zijn die de meeste schade in je systeem veroorzaken. In nieuwe olie geleverd in vaten, IBC’s of in bulk zal in veruit de meeste gevallen te veel van deze vuildeeltjes aanwezig zijn. Vraag je olieleverancier of ze gegarandeerd een schone olie kunnen aanleveren en geen van allen zal daar een garantie op durven afgeven.
Maar denk ook aan vaten olie die open in het oliehok staan en waar stof, vuil en vocht zo in kan dwarrelen, of het bijvullen van een systeem met een oude smerige open oliekan door een vuile trechter waar nog even snel een oude lap doorheen is gehaald.. Het vullen of bijvullen van een systeem zal dus altijd via een filter moeten plaatsvinden.
Hoe haal ik de contaminatie uit mijn systeem en kan ik op de juiste manier olie (bij)vullen?
Het toepassen van een externe filterunit is de juiste manier om de olie schoon te kunnen (bij)vullen en om de juiste oliereinheid van de olie te kunnen waarborgen. Deze systemen zijn er van kleine draagbare setjes die je op een oliedrum kun zetten tot handige ‘steekwagen’-units die je naast de equipment kunt plaatsen. Ideaal voor het gecontroleerd (bij)vullen van je systeem of om preventief of correctief over een oliereservoir te laten spoelen om de juiste oliereinheid te kunnen realiseren.
Ongeacht het systeem of de olie die je gebruikt, eigenlijk heb je altijd een goede filtratie nodig. Heb je geen idee waar te beginnen? Geef me een seintje; wij zijn er om je te helpen!
Meer weten?
De onderwerpen die hier boven even beknopt behandeld zijn, zijn nog maar het topje van de ijsberg van wat je als smeertechnisch onderhoudsmonteur, maintenance manager, rotating equipment engineer, of wie er ook maar werkt met hydrauliek- en smeerolie als standaardkennis zou moeten hebben om op een juiste manier met je equipment om te gaan en om de hoogste mate van inzetbaarheid en continuïteit te kunnen waarborgen.
Ben je door dit artikel geïnteresseerd geraakt en wil je meer weten over deze materie?
Regelmatig houden we bij Hitma op kantoor in Uithoorn een ééndaags seminar “Basistraining verontreiniging en filtratie van hydrauliek- en smeerolie”. Naast de in dit artikel behandelde basisbegrippen gaan we dan dieper in op de onderwerpen en gaan we kijken naar de juiste manier van oliemonstername, welke olie-analyses zijn voor mijn systeem van toepassing, hoe bepaal ik de juiste oliereinheid en welke filtratie hoort daarbij, hoe verwijder ik vocht of varnish uit de olie, etc., etc.
Voor dit gratis ééndaagse seminar kun je je altijd aanmelden via onze website.
