Smeerolie analyseren: Is dat wel nodig?

Kosten verlagen
Smeerolie-onderzoek is één van de belangrijkste preventieve parameters voor het bewaken van installaties en het helpt je bij het opzetten van efficiënte onderhoudsschema’s. Zo kun je kosten verlagen en tussentijdse reparaties minimaliseren. Uiteindelijk ben je in staat meer draaiuren te maken zonder ongeplande shut-downs en gaat een oliebadge langer mee voordat deze uiteindelijk gewisseld moet worden. Dit laatste is ook qua duurzaamheid een prettige bijkomstigheid.

Continuïteit en productiviteit
Het periodiek analyseren van hydrauliek- en smeerolie is essentieel voor het waarborgen van de continuïteit en productiviteit van installaties en apparatuur. Door periodieke olieanalyses wordt een trend opgebouwd van de olie met betrekking tot bijvoorbeeld oliereinheid, watergehalte, varnish-opbouw of chemische parameters. Zo kun je een reële inschatting maken van de te verwachten levensduur van een oliebadge en afwijkingen in een vroeg stadium opmerken.

Verschil smeerolie en hydrauliekolie
In de basis komen olieanalyses van hydrauliek- en smeerolie behoorlijk met elkaar overeen. Een verschil is dat met name bij smeerolie voor hoogtoerige rotating equipment (turbines, compressoren etc.) meer en uitgebreidere analyses nodig zijn om de werking van de achterliggende apparatuur en continuïteit daarvan te kunnen waarborgen. Als een energieopwekkingsturbine ‘tript’ is er niet alleen een kostbare schade aan de turbine zelf, maar ook de stilstand van weken tot maanden die daarvan het gevolg is, zorgt voor een enorm verlies aan productie.

Wat gaat u meten?
Op welke punten smeerolie wordt geanalyseerd en welke conclusies je uit de bijbehorende waarden kunt trekken, is afhankelijk van de economische belangen die weer samenhangen met de apparatuur waarvoor u de smeer- of hydrauliekolie gebruikt. Bij een klein oliebad op een minder kritische toepassing volstaat een periodieke analyse op oliereinheid (ISO4406:1999) en bepaling van het vochtgehalte (Karl Fisher (ppm)). Op het moment dat deze waarden afwijken van je specificaties kun je kiezen voor een (bypass)filteractie of de olie vervangen.

Kritische toepassingen
Echter bij grote oliebadges voor meer kritische toepassingen (bijvoorbeeld 30.000 liter smeer- en regelolie voor een stoomturbine van een energiecentrale) is het van belang dat je meer grip hebt op de diverse parameters voor die specifieke toepassing. Meestal adviseren we dan een meer frequente periodieke analyse (4 – 8 keer per jaar) waarbij steeds de basisanalyses op oliereinheid en watergehalte worden uitgevoerd, deze worden vervolgens periodiek aangevuld met meer specifieke analyses zoals:

• viscositeit
• (T)AN acid number
• kleur en helderheid
• MPC varnish-bepaling
• Milliporefiltratie
• RPVOT test (oxidatiestabiliteit)
• schuimtest
• luchtafscheidend vermogen
• waterafscheidend vermogen
• metalen- en additieven ICP-scan
• Infrarood spectrometrie.

Wat kan uw TD zelf doen?
Klanten vragen me wel eens of hun eigen technische dienst de olie-analyses kan uitvoeren. Voor TD’s is er een aantal methodes om globale trends in de gaten te houden voor wat betreft oliereinheid en watergehalte. Met permanente of handheld watersensoren kan het watergehalte van een bepaald oliebad op locatie worden gemeten op basis van een vochtbepaling in percentage relatieve verzadiging van de olie (dus niet in ppm!). Op die manier kan de TD zelf een afwijking in de trend constateren waarna gedetailleerde analyse door een erkend laboratorium kan plaatsvinden.

Bewaken oliereinheid
Hetzelfde geldt voor het bewaken van de oliereinheid. Met permanente of mobiele systemen kan door middel van een lasercounter op locatie oliereinheid worden bepaald. Bij afwijkingen kan vervolgens weer gedetailleerde analyse plaatsvinden door een erkend laboratorium.

Goede meetapparatuur is duur
Echter, kwalitatief goede meetapparatuur is duur en de medewerkers van de technische dienst moeten natuurlijk wel in staat zijn de resultaten naar waarde in te schatten. Ook zijn er, zoals eerder aangeven, regelmatig meer gedetailleerde analyses van de olie nodig die niet door uw eigen technische dienst kunnen worden gedaan.

Om bovenstaande redenen is het dus verstandig deze analyses aan “specialisten” uit te besteden. Zij hebben de juiste hoogkwalitatieve analyseapparatuur in huis. Bovendien hebben zij kennis van zaken om de analyses uit te voeren en daar het juiste advies bij te geven.

Meerwaarde juiste oliehuishouding
Wij merken bij Hitma dat de industrie langzaam maar zeker steeds meer waarde hecht aan een goede en juiste oliehuishouding voor zowel smeerolie als hydrauliekolie. Binnen diverse organisaties wordt dit als speerpunt opgepakt om meer grip te krijgen op het waarborgen van de juiste oliespecificaties en het bewaken van de contiuniteit. Vaak is er echter (nog) niet voldoende kennis aanwezig om dit goed integraal toe te passen in de geldende kwaliteitssystemen. Hierbij kunnen externe filtratie- en laboratoriumspecialisten een belangrijke rol spelen.

Samen met de medewerkers van een technische dienst kan een juiste bepaling worden gemaakt van de gewenste specificaties van de olie en de daarbij behorende periodieke olieanalyses. Vervolgens kunnen de TD’s dit verder uitdragen binnen hun eigen organisatie.

Snelle oliewissel vaak niet de oplossing
Bij afwijkingen in de analyseresultaten van een oliebadge op bijvoorbeeld oliereinheid, watergehalte of varnishwaarde wordt zeer regelmatig zo snel mogelijk een oliewissel uitgevoerd om van het probleem af te zijn. Dit is in veel gevallen (helemaal bij grotere oliebaden) te kort door de bocht. Bij een oliewissel blijft vuil, vocht en varnish in het smeeroliesysteem achter, waardoor de nieuwe oliebadge direct weer “een knauw” krijgt. Informeer daarom altijd bij een filtratiespecialist voor de juiste manier van olie wisselen waardoor de levensduur van de nieuwe olie tot een maximum wordt gewaarborgd.

Juiste monstername van groot belang
Naast het wisselen van de oliebadge is ook de plaats en de methode van de monstername van groot belang. Een verkeerde plaats of onjuiste uitvoering kan een zeer vertekenend beeld geven, waardoor er eventueel acties in gang worden gezet die bij een juist genomen oliemonster achterwege hadden kunnen blijven.

Heb je vragen over het analyseren van smeerolie en het optimaliseren van de oliekwaliteit? Samen met mijn collega’s van het filtratielaboratorium en de monsternamespecialisten van onze service-afdeling help ik je graag verder.