Water in olie, houd rekening met de gevolgen!

Water en machines
Vanzelfsprekend is water in oliën die worden gebruikt voor het isoleren van elektrische apparatuur (transformatoren) gevaarlijk maar over het algemeen is “kleine mate” van opgelost vocht in een olie geen reden tot bezorgdheid voor de smeerkwaliteit of de werking van het smeermiddel. Er zijn echter uitzonderingen. Wanneer water vrijkomt uit een oplossing en een emulsie of vrij water vormt in het oliereservoir, kan de betrouwbaarheid van de apparatuur ernstig worden aangetast. Water in olie beïnvloedt machines op verschillende manieren. De eerste manier is puur mechanisch. Om het even simpel te zeggen: water smeert niet! In situaties waarin het smeermiddel wordt blootgesteld aan een plotselinge drukverandering, kan er een dauwpunt verlaging met daaropvolgende snelle condensatie van het water plaatsvinden.

Water en smeersystemen
Water heeft ook schadelijke effecten op smeersystemen. Bij de degradatie van een smeermiddel ontstaan er bijvoorbeeld bijproducten. Hoewel deze bijproducten gewoonlijk in de olie zijn opgelost, worden ze door de aanwezigheid van vrij of geëmulgeerd water uit de olie getrokken en vormen ze een plakkerig, harsachtig materiaal in het systeem. Vaak veroorzaken afzettingen problemen zoals vastzittende kleppen of onvoldoende doorstroming die direct aan vocht in de olie kunnen worden toegeschreven. In sommige vloeistofsoorten zoals synthetische vloeistoffen op esterbasis kan water in bepaalde omstandigheden een chemische reactie aangaan met de basisolie. Dit proces wordt hydrolyse genoemd. Als hydrolyse niet wordt onderzocht, kan dit leiden tot zuren en afzettingen in het gehele systeem.

Zelfs bij vloeistoffen op petroleumbasis heeft water een effect op de basisolie. Hoewel het water zelf niet reageert met de koolwaterstoffen, bevordert het de oxidatie van de basisolie en fungeert het als een katalysator, vooral in combinatie met metalen zoals koper, ijzer en tin. Zelfs 0,1% water in olie kan al de oxidatiesnelheid van olie onder bepaalde omstandigheden met de factor 10 versnellen.

Roest
Ten slotte zijn er ook directe chemische effecten op de oppervlakken van de machine zichtbaar, met name roest. Roest verandert het oppervlakteprofiel, maakt het oppervlak bros en vormt afbladderende roestresten die in het smeeroliesysteem terechtkomen. Niet alleen raakt het oppervlak hierdoor onherstelbaar beschadigd, maar de roestdeeltjes circuleren door het systeem en leiden tot storingen zoals vermoeidheidsbroek of slijtage door 3 schurende oppervlakken. Hoewel alle machines dit risico lopen, is het van bijzonder belang voor machines die aan zeer vochtige omgevingen en/of cyclische temperaturen blootstaan. De reden hiervoor is vrij eenvoudig: de oplosbaarheid van water in olie is temperatuurafhankelijk: hoe hoger de temperatuur, des te meer water er door de olie kan worden opgenomen maar zodra het kookpunt van water wordt bereikt, zal het water uit de olie verdampen.

In onderstaande tabel kunt u aflezen in welke mate de levensduur van de olie stijgt bij het verwijderen van water. Voor vragen kunt u altijd contact met mij opnemen via cbalvert@hitma.nl. 

Lees ook het eerste blog uit deze serie: 'Olie en water mengen, hoe zit dat nou precies?'